Menu Zamknij



O patronie

KS. KONSTANTY DAMROT ( 1841-1895)  PATRONEM

MIEJSKIEJ BIBLIOTEKI PUBLICZNEJ W KOŚCIERZYNIE

Bibliotece Miejskiej w Kościerzynie nadano imię Ks. Konstantego Damrota 4 maja 1968 roku. Chociaż ks. Konstanty Damrot nie pochodził z Kaszub ani z Pomorza, to nadanie Jego imienia kościerskiej Bibliotece było jak najbardziej słuszne. Kiedy podczas pruskiego zaboru ks. Konstanty Damrot był w latach 1870-1884 dyrektorem tutejszego Seminarium Nauczycielskiego, które podobnie jak wiele takich szkół miało za zadanie kształcić nauczycieli-germanizatorów, to w Kościerzynie nie bardzo się to udawało. I to właśnie dzięki ks. Konstantemu Damrotowi, który nie tylko starał się patriotycznie wychowywać swoich uczniów, ale pod pseudonimem Czesława Lubińskiego wydawał wiele patriotycznych utworów. Oczywiście pruski zaborca nawet się nie domyślał, że dyrektor kościerskiego Seminarium, odpowiedzialny za kształcenie pruskich nauczycieli, mających kaszubskie i polskie „dzieci germanić”, tak postępuje. Taki był właśnie ks. Konstanty Damrot, którzy umiał Prusaków tak oszwabić, że jego postawę można jak najbardziej zwać wallenrodyczną. A przecież wśród nauczycieli kościerskiego Seminarium było wielu oddanych germanizacji, wszak sprzyjał temu czas bliskiej Hakaty.

         Konstanty Damrot pochodził z górnośląskiego Lublińca, gdzie urodził się 13 września 1841 roku. Jego ojciec, Konstanty, jako kościelny tamtejszej fary zajmował się nadto gospodarstwem, a matka, Karolina, gospodarząc w domu była Niemką, na co wskazywało jej nazwisko Jüttner. Konstanty nie ukończył szkoły elementarnej w Lublińcu, ale szkołę ćwiczeń przy Seminarium Nauczycielskim w Paradyżu, gdzie opiekował się nim wuj matki, ks. Juliusz Jüttner. Potem Konstanty uczył się najpierw w gimnazjum we Wrocławiu, a następnie w Opolu. Po maturze udał się na studia do Wrocławia, które rozpoczął na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Wrocławskiego, by zostać nauczycielem. Wkrótce jednak zmienił zdanie i przeniósł się na Wydział Teologiczny. Studia ukończył w roku 1867 i w tym samym roku przyjął świecenia kapłańskie. Pracował najpierw jako wikary w Koszęcinie oraz w Opolu, a potem w 1868 roku uczył już języka polskiego w nauczycielskim seminarium w Pilchowicach. Ponieważ doskonale posługiwał się językiem niemieckim, więc prowadził także zajęcia w tym języku. Oczywiście zainteresowanie językiem polskim nie było przypadkowe, jeżeli w rodzinie Damrota mówiło się po polsku, a on studiował przez dwa lata filologię i słuchał wykładów slawisty i historyka literatury, Wojciecha Cybulskiego , któremu nie był przecież obcy Mickiewicz. Ponadto Damrot należał do Towarzystwa Literacko-Słowiańskiego i Towarzystwa Polskich Górnoślązaków. Po dwóch latach nauczania w Pilchowicach ks. Konstanty Damrot wygrał konkurs na dyrektora Katolickiego Seminarium Nauczycielskiego w Kościerzynie i w ostatnich dniach roku 1870 przybył do tego miasta. Szkoła nie miała jeszcze wtenczas własnego gmachu i mieściła się w prywatnej posesji. Kiedy więc budowę nowego budynku ukończono w roku 1878, ks. Konstanty Damrot miał okazję uczestniczyć w jego otwarciu. Przeniesiono szkołę w wiosennym czasie tego roku, a zaraz potem jej dyrektor, ks. Konstanty Damrot, urządził przy jej nowym gmachu park, utworzył uczniom bursę i szkołę ćwiczeń, począł organizować nauczycielskie konferencje i nawet napisał podręcznik do nauczania religii, który ukazał się w roku 1881 i potem cieszył się takim uznanie, że miał kilka wydań. Ponadto ks. Konstanty Damrot stale wspomagał mieszkańców Kościerzyny i niemal całą okolicę materialnie i przede wszystkim duchowo, aby Kaszubi nie ulegli pruskiemu zaborcy. A kiedy po trzynastu latach powracał na Śląsk, mógł się pochwalić nie tylko wieloma wykształconymi w Kościerzynie nauczycielami, ale także artystycznym i naukowym dorobkiem , o czym za chwilę. Chociaż miał poważne kłopoty ze zdrowiem, jako nauczyciel pracował jeszcze osiem lat – najpierw jako dyrektor Seminarium Nauczycielskiego w Opolu, a potem w Prószkowie. W roku 1892 odszedł na emeryturę i zamieszkał w klasztorze bonifratrów w Pilchowicach. Zmarł po trzech latach, 5 marca 1895 roku, i dopiero wtenczas nad jego grobem powiedziano, kim rzeczywiście był. Okazało się bowiem, że ks. Konstanty Damrot to Czesław Lubiński, autor, i to powstałych przede wszystkim w Kościerzynie, wielu poetyckich i prozatorskich utworów.

W mieście niedźwiedzia, bo taki odwieczny herb tego kaszubskiego miasta, poza tomikiem wierszy „Wianek z Górnego Śląska” (1867), napisanym jeszcze na Śląsku, ale już pod pseudonimem Czesława Lubińskiego, powstały na Kaszubach „Szkice z ziemi i historii Prus Królewskich” (1886) oraz wiele wierszy wydanych potem w dwutomowej edycji „Z niwy śląskiej” (1893) . Ponadto poza wydanymi na Śląsku: „Żywotem Przebłogosławionej Dziewicy Bogarodzicy Panny Maryi” (1870) i językoznawczą pracą z roku 1894, w Kościerzynie ks. Konstanty Damrot napisał: „Obrazki misyjne z wszystkich krajów i wieków” (1873), „Opis Ziemi Świętej” (1873), „Prosty wykład dziejów Starego i Nowego Testamentu” (1876), „Historię biblijną dla dzieci” (1881), wspomniany podręcznik do nauki religii oraz przetłumaczoną pracę Reinholda Baumstarcka „Daniel O’Connell”, dawaną do „Gazety Toruńskiej” w odcinkach. Wobec tego, pamiętając jeszcze przy tym o publicystce, której ks. Konstant Damrot nie dawał ani pseudonimu, ani nazwiska, trzeba powiedzieć, że Kościerzyna rzeczywiście służyła temu uznanemu na Górnym Śląsku poecie twórczą weną. A wiec słusznie Miejska Biblioteka Publiczna w Kościerzynie nosi Jego Imię.  

Tadeusz Linkner

Bibliografia:

– L. Roppel, Nieco o działalności Konstantego Damrota w Kościerzynie, „Biuletyn Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, 1968, nr 5.

– E. Dybowska, Lubliniec – miasto rodzinne ks. Konstantego Damrota, „Szkice Lublinieckie” 1997, nr 4.

– S. Kolbuszewski, Wstęp, do: K. Damrot (Czesław Lubiński), Wiersze wybrane, Wrocław 1965.

– W. Zieliński, Konstanty Damrot, ksiądz, poeta, nauczyciel: 1841-1895, w: Sylwetki działaczy śląskich, pod redakcja Andrzeja Korneckiego, Katowice 1984.

– E. Szramek, Ks. Konstanty Damroth (Czesław Lubiński). Życiorys w 25 rocznicę zgonu jego, Mikołów 1920.

– K. Prus, Konstanty Damroth (Czesław Lubiński), Wstęp, do: K. Damroth, Z niwy śląskiej, Mikołów 1922.

– M. Dereżyński, Czesław Lubiński na Pomorzu. Jak poeta śląski działał wśród Kaszubów, „Zaranie Śląskie” 1945, z. 1.

– J. Reiter, Działalność społeczna Konstantego Damrota, „Kwartalnik Opolski” 1957, z. 2.

– J. Kajtoch, Konstanty Damrot (Życie i twórczość literacka). Katowice 1968.

– S. Wilczek, Konstanty Damrot. Próba nowego spojrzenia, „Rocznik Katowicki” 1977.

– J. Malicki, Heroizm i pokora, w: Pokłosie Sesji Damrotowskiej, „Książnica Śląska”, t. 26, Katowice 1995/97.

– J. Walkusz, Twórczość literacka duchowieństwa polskiego na ziemiach zaboru pruskiego w XIX-XX wieku 1848-1939, Lublin 2002.

– F. Żurek, L. Heyke, Zarys dziejów i działalności Państwowego Seminarium Nauczycielskiego męskiego w Kościerzynie, Poznań 1935.

– K. M. Marchewicz, Kościerski zakład kształcenia nauczycieli (Zarys dziejów: 1866-1960), Kościerzyna 1960.

– T. Linkner, Śląski poeta na Kaszubach, ks. Konstanty Damrot )1870-1884), Pelplin 2011. 

}